Biofilia. Trend czy konieczność?

W otoczeniu natury czujemy się inaczej. Doświadczamy silnych emocji, doceniamy otaczające nas piękno, zachwycamy się kolorami i cudowną wielowymiarowością tekstur, form i powierzchni. Dotyk powietrza na twarzy daje energii, tonąca w listowiu ścieżka pcha do eksploracji. Czy możemy czuć się równie dobrze we wnętrzach? Tak! Do tego właśnie dąży biofilia i kierunek projektowania biofilicznego.

Moodboard kolekcji Nature, Ege Carpets

Biofilia – historia pojęcia

Im dalej odchodzimy od natury, im ściślej otaczamy się betonem i technologią, tym większego doświadczamy dyskomfortu. Każdy z nas ma w sobie intuicję, która diagnozuje ten mechanizm dokładnie tak samo, jak wyniki naukowych analiz. Człowiek jako istota żywa potrzebuje natury i wynosi ogromną korzyść z jej doświadczania. Zjawisko to zwane jest biofilią, a jego oddziaływanie zaczyna być obecne w niemal każdym aspekcie naszej codzienności, poczynając od urbanistyki, a na aranżacji wnętrz kończąc.

Nazwa „biofilia” jest niezwykle łatwa do zinterpretowania. Oznacza dosłownie miłość do tego, co żywe, a samo słowo zostało po raz pierwszy ukute i wykorzystane przez Ericha Fromma w pracy pod tytułem „The Anatomy of Human Destructiveness”, wydanej w 1972 r. Rozwój koncepcji zawdzięczamy Edwardowi O. Wilsonowi, amerykańskiemu biologowi, który w książce „Biofilia” (1984 r.) opisał teorię powinowactwa wszystkich żywych istot. Pamiętajmy, że człowiek – homo sapiens – pojawił się na świecie około dwóch setek tysięcy lat temu, a w cywilizacji opartej na plastiku, technologii i separacji od siebie i innych organizmów żywych – żyje zaledwie od dwóch-trzech pokoleń. Ta wydawałoby się oczywista konstatacja prowadzi do prostego wniosku, w myśl którego jako gatunek genetycznie i instynktownie potrzebujemy kontaktu z naturą. Czerpiemy z niej motywację, energię i zwyczajną radość życia.

„Założenie, że postęp ludzkości i cywilizacji mierzy się naszym oddzieleniem od transcendencji w naturze, jest błędnym i niebezpiecznym złudzeniem. Dobre samopoczucie fizyczne jak i psychiczne jest silnie uzależnione od kontaktu ze środowiskiem naturalnym. Kontakt z naturalnym środowiskiem jest koniecznością, a nie luksusem prowadzącym do osiągnięcia satysfakcji i dobrego stanu fizycznego nawet w nowoczesnym środowisku miejskim.”
S.R. Kellert „Biophilic Design” 2008

15 wzorców biofilicznych

Teoria rozwijania kontaktu z naturą i wprowadzenia jej na powrót do naszej codzienności zyskała wkrótce wielu orędowników. Ideę przetłumaczono na język projektowy, wyróżniając 14 wzorców – sposobów doświadczania. W raporcie „14 Patterns of Biophilic Design” William Browning opisuje strategie generowania biofilicznej jakości projektowej, dzieląc je na trzy podstawowe grupy. Do tej listy ostatnio dodano jeszcze wzorzec piętnasty – zachwyt.

Amtico, Chalked Pine, kolekcja Signature
Amtico, Chalked Pine, kolekcja Signature
Botanic Garden, kolekcja Highline Nature, Ege Carpets
Botanic Garden, kolekcja Highline Nature, Ege Carpets

Natura we wnętrzu

Pierwsza grupa wzorców projektowych obejmuje fizyczną obecność natury w projektowanych pomieszczeniach. Odnosi się do takich aspektów, jak wizualny i pozawizualny kontakt z naturą, nierytmiczna stymulacja sensoryczna, zmienność termiczna i zmienność przepływu powietrza, obecność wody, światło dynamiczne i rozproszone oraz połączenie z systemami naturalnymi.

Naturalne analogie

Nie zawsze możemy wprowadzać do wnętrz elementy natury. Zawsze jednak możemy je naśladować. Biomorficzne formy, tekstury i materiały, a także proporcje i geometria, nawiązujące do naturalnej rytmiki krajobrazu – to nieograniczone możliwości wprowadzania do architektury elementów nawiązujących do ożywczych wzorców.

Natura przestrzeni

Ostatnia grupa wzorców określa elementy projektowe, których celem jest wywołanie określonych emocji. Perspektywa buduje poczucie wolności; w gąszczu znajdujemy schronienie, które daje bezpieczeństwo; element tajemnicy rozbudza ciekawość; tworzymy i angażujemy nasze zdolności poznawcze w ryzyko i zagrożenie; rozbudzamy w sobie zachwyt i podziw dla piękna – i potęgi, które nas otaczają.

Projektowanie biofiliczne

W jaki zatem sposób zaprosić biofilię do naszych wnętrz? Jak wykorzystać uzdrawiającą, energetyzującą i mobilizującą zdolności kognitywne siłę natury? Każdy z 15 wzorców może mieć swoje zastosowanie, poczynając od urbanistyki, przez projektowanie miejsc pracy, po aranżację wnętrz w prywatnych domach. Współczesny człowiek spędza aż 90% swojej doby w pomieszczeniach, zatem każda możliwość wprowadzenia do nich natury jest bezcenna.

Kolory i materiały

Biofilia to przede wszystkim hołd dla barw ziemi. Każdy kolor, który można spotkać w żywych organizmach czy naturalnym krajobrazie, będzie dobroczynny dla ludzkiego samopoczucia. Odcienie zieleni, błękitu, brązy, a także beże i szarości są intuicyjnie wybierane jako uspokajające i kojące. Motywy zdobnicze nawiązujące do flory czy naturalnych minerałów to także doskonałe uzupełnienie prawdziwych roślin, nieodłącznych elementów każdego wnętrza zaaranżowanego w duchu biofilii. Doskonałym przykładem będą tutaj kolekcje Nature i A New Wave marki Ege Carpets, czy też kolekcja Form i koncepty wzornicze nawiązujące do kamieni marki Amtico Flooring. W piękny sposób można przywołać wzory inspirowane naturą w postaci sztuki na tapetach włoskiej marki Tecnografica.

Nie bez znaczenia jest też surowiec, z jakiego wykonane są nie tylko elementy konstrukcyjne, ale także wyposażenie wnętrza. Projektanci coraz częściej sięgają do materiałów wyprodukowanych w zrównoważony sposób lub pracujących (starzejących się) w jak najbardziej zbliżony do natury sposób. Jednym z przykładów materiałów wykonanych w ogromnym poszanowaniu natury są wykładziny EGE z włókien pochodzących z przetworzonych odpadów przemysłowych Econyl; innym – tapety o jakości „Natural” marki Tecnografica, wyprodukowane bez użycia PCV czy rozpuszczalników i wydrukowane przy użyciu wyłącznie wodnych tuszy.

Ripple Tiles, kolekcja Highline Tiles & Planks, Ege Carpets
Ripple Tiles, kolekcja Highline Tiles & Planks, Ege Carpets

Światło

Bardzo istotne jest odpowiednie doświetlenie wnętrza. Nie chodzi tylko o rozmiar okien. Często zapominamy, jak bardzo szkodliwe jest tzw. „niebieskie światło”, czyli światło o niezwykle zimnej temperaturze barwowej, blokujące produkcję melatoniny, a co za tym idzie – zakłócające dobowe rytmy i utrudniające efektywny odpoczynek. Ciepłe światło w miejscach relaksu to podstawa produktywności i energii w ciągu dnia pełnego zadań i obowiązków.

Przestrzeń

Wzorce projektowania biofilicznego odnoszące się do tajemnicy, schronienia czy perspektywy tylko pozornie trudno jest zaadaptować w pomieszczeniach zamkniętych. Wydzielenie własnej strefy dla pracowników, także w otwartej przestrzeni, można przeprowadzić za pomocą sprytnych zabiegów projektowych, takich jak wykorzystanie ażurowych przegród czy żywych ścian. Podział przestrzeni za pomocą palety kolorystycznej lub wzorów, rytmicznie powtarzających się w konkretnych strefach i nadających określony ład przestrzenny, to zapewnienie psychicznego poczucia bezpieczeństwa i prywatności.

Moda czy konieczność

Stosowanie konkretnych kolorów w aranżacji wnętrz czy też stylistycznie dopasowanych dekoracji można z pewnością zaszeregować jako trend. Jednak biofilia ma bardzo głębokie podstawy społeczne i biologiczne. Wyniki badań nad wpływem wzorców organicznych z jednej, a mechanicystycznych z drugiej strony na funkcjonowanie człowieka są jednoznaczne. Ludzie są niezwykle kreatywni i nawet ograniczeni niekorzystnym otoczeniem, nadal mają w sobie ogromny potencjał artystyczny i twórczy. Jednak tylko odpowiednie środowisko, bogate w elementy projektowe redukujące stres, aktywizujące i stymulujące zdolności obserwacyjne, ma właściwość pozytywnego wpływu na ludzki dobrostan.

Innymi słowy to, czym się otaczamy, może nas obciążyć lub uzdrowić. Wybierzmy mądrze.

Grass, kolekcja ReForm A New Wave, Ege Carpets
Grass, kolekcja ReForm A New Wave, Ege Carpets
logo_cs

Znajdź nas na:

Carpet Studio      |     44 – 240 Żory,  ul. Boczna 8, bud. 3, lok. 201     |       office@carpetstudio.pl      |       + 48 602 184 548